Jakie warunki trzeba spełnić, aby dostać miejsce w DPS?

Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej (DPS).

Dom opieki społecznej zapewnia zakwaterowanie, pomoc medyczną i całodobową opiekę wyspecjalizowanego personelu.

W Polsce domy opieki społecznej mogą być prowadzone przez samorządy terytorialne, związki wyznaniowe, fundacje, stowarzyszenia i osoby fizyczne.

Kto wydaje decyzję o skierowaniu do DPS?

Pobyt w DPS wymaga uzyskania skierowania – decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej.

W przypadku regionalnych domów pomocy społecznej decyzję wydaje marszałek województwa.

W pierwszym kroku należy złożyć wniosek we właściwym ze względu na miejsce zameldowania zainteresowanego Ośrodku Pomocy Społecznej o umieszczenie w domu pomocy społecznej.

Z wnioskiem występuje senior lub jego opiekun prawny.

Wniosek może złożyć również z urzędu Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie lub Ośrodek Pomocy Społecznej.

Ważne jest jednak, aby znalazła się na nim zgoda zainteresowanego na umieszczenie w DPS.

Jakie dokumenty są potrzebne wniosku o DPS?

Należy skompletować dokumenty, które uzasadniają wniosek tzn. świadczą o stanie zdrowia, kondycji, sytuacji rodzinnej wnioskodawcy (np. opinia o niepełnosprawności).

Chodzi o to, aby udowodnić, że zachodzą przesłanki opisane w art. 54 § 1 ustawy o pomocy społecznej tzn. osoba starsza z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności nie może samodzielnie w codziennym życiu, i której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych – albo zapewnienie tych usług w miejscu zamieszkania niewiele zmieni sytuację seniora.

Do wniosku należy dołączyć też zaświadczenie o dochodach (renta, emerytura) oraz zgodę na potrącanie z nich opłaty za pobyt w domu opieki (cena za pobyt wynosi 70% dochodu pensjonariusza.

Pozostała kwota zostaje do wyłącznej dyspozycji mieszkańca domu).

Należy też złożyć oświadczenie woli o umieszczeniu w placówce.

Następnie pracownik socjalny przeprowadzi wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania seniora.

Celem wywiadu jest stwierdzenie braku możliwości zapewnienia potencjalnemu pensjonariuszowi właściwej opieki w miejscu zamieszkania

Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

Z reguły organ wybiera placówki blisko miejsca zamieszkania wnioskodawcy.

W przypadku, gdy chcemy, aby organ wskazał DPS poza rejonem, należy zaznaczyć ten fakt we wniosku i odpowiednio umotywować.

Odpłatność za pobyt w DPS ustalana jest do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca.

W pierwszej kolejności opłatę za pobyt w DPS ponosi sam mieszkaniec domu – jednak ta opłata nie może być wyższa, niż 70% dochodu seniora.

W praktyce jest zatem tak, że te 70% dochodu pensjonariusza nie wystarcza na pokrycie kosztów pobytu w DPS.

W takiej sytuacji przepis ustawy o pomocy społecznej (art. 61) wskazuje, kto w następnej kolejności zobowiązany jest do zapłaty za pobyt w DPS:

• małżonek
• zstępni przed wstępnymi
• gmina.

W regule kolejności nie ma mowy o sytuacji wystąpienia obowiązku ponoszenia opłat przez kilkoro zstępnych.

Każdy z nich ma taki sam obowiązek ponoszenia opłat, a jedynie różnicować ich może kryterium dochodowe.

W sytuacji, gdy występują w sprawie zstępni, którzy potencjalnie mogą być obciążeni kosztami opłat, to organ gminy winien prowadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu zobowiązanych do ponoszenia opłaty na pobyt w DPS.

Osoby te powinny być prawidłowo zawiadamiane przez organ o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania, a także ich wszystkich powinna dotyczyć decyzja w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.

Decyzje ustalające wysokość opłaty za pobyt w DPS często obarczone się wieloma błędami

Na przykład organ gminy nie jest w stanie prawidłowo ustalić kręgu osób zobowiązanych do opłaty za pobyt bliskiej osoby w DPS.

Podobnie można spotkać się z sytuacją, kiedy organ po prawidłowym ustaleniu osób, które powinny opłacać pobyt pensjonariusza w DPS nalicza opłatę wstecz – czego robić nie może!

Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej.

W przypadku regionalnych domów pomocy społecznej decyzję wydaje marszałek województwa.

Na decyzje o skierowaniu do DPS, ustaleniu opłaty za pobyt w DPS oraz o umieszczeniu w DPS przysługuje odwołanie zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie III SA/Kr 1756/23 z dnia 13.03.2024r.:

Organ pomocy społecznej dokonując wyboru domu pomocy społecznej, do którego skierowana ma być osoba wymagająca całodobowej opieki, zobowiązany jest brać pod uwagę nie tylko typ domu pomocy społecznej, czas oczekiwania na miejsce w tym domu i zakres świadczonych w nim usług, ale również jej indywidualne potrzeby. Inaczej mówiąc rozpoznanie wniosku o umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej, w tym także w konkretnie wskazanym przez osobę wnioskującą, obliguje organ pomocowy do dokładnego zbadania, a następnie wykazania w uzasadnieniu decyzji, okoliczności faktycznych, wskazanych w art. 55 ust. 1 i 2 u.p.s.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego I OSK 1058/22 z dnia 6.02.2024r.:

Świadczenie, polegające na umieszczeniu osoby w domu pomocy społecznej (art. 54 ust. 1 i art. 59 ust. 2 w zw. z art. 3 u.p.s.), ma charakter zindywidualizowany, adresowany do konkretnej osoby fizycznej, nie stanowi zaś pomocy świadczonej rodzinie (w rozumieniu art. 6 pkt 14 u.p.s.). Zasadniczą rolę odgrywa tu sytuacja osobista osoby ubiegającej się o takie świadczenie, a w szczególności jej stan zdrowia i związana z tym konieczność zapewnienia intensywnej (całodobowej) opieki. Żaden z przepisów prawa nie przyznaje uprawnienia do udziału w postępowaniu o przyznanie tego konkretnego świadczenia dla indywidualnego zainteresowanego, członkom jego rodziny.

Warto też przytoczyć tezę wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego II SA/Po 673/23 z dnia 7.02.2024r., zgodnie z którą:

z treści art. 54 ust. 1 u.p.s. wynika to, że wiek, choroba lub niepełnosprawność osoby starającej się o skierowanie musi być tego rodzaju, że uniemożliwia tej osobie nie tylko samodzielne funkcjonowanie w dotychczasowym środowisku, ale uniemożliwia tej osobie prawidłowe funkcjonowanie pomimo innych możliwości pomocy, a więc w przypadku ustalenia, że rozmiar i zakres usług opiekuńczych byłby niewystarczający.

Umieszczenie w domu pomocy społecznej winno być ostatecznością. Zastosowanie tej formy pomocy uwarunkowane jest brakiem możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania, przy uwzględnieniu m.in. sytuacji rodzinnej wnioskodawcy.

Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Kiedy można umieścić osobę w DPS bez jej zgody?

• Jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.
• W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu opiekuńczego, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora.
• Jeżeli sytuacja wymaga przyspieszenia postępowania przed sądem opiekuńczym ze względu na np. stan zdrowia starszej osoby – należy o pomoc poprosić Ośrodek Pomocy Społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania seniora lub prokuratora. OPS i prokurator mogą przyłączyć się do toczącego postępowania, albo z urzędu wszcząć postępowanie.

Jak długo czeka się na przyjęcie do DPS?

Uzyskanie skierowania i decyzji o umieszczeniu  w DPS wymaga załatwienia wielu formalności, dokumentów.

Po złożeniu wniosku i wymaganych dokumentów gmina ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku, a w przypadku braków formalnych lub braków w dokumentacji, czas ten może się wydłużyć o kolejny miesiąc.

Otrzymanie decyzji nie jest jednak równoznaczne z uzyskaniem miejsca w domu opieki.

Może być tak, że w DPS najbliżej miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej nie będzie wolnego miejsca i jeżeli zależy nam na czasie trzeba będzie ubiegać się o miejsce w innym rejonie.

Kto ma pierwszeństwo do DPS?

Pierwszeństwo do DPS przysługuje kombatantom, ofiarom represji wojennych i okresu powojennego, a także działaczom opozycji antykomunistycznej i osobom represjonowanym z powodów politycznych.

Kombatantom i ofiarom represji przysługuje pierwszeństwo do środowiskowej opieki socjalnej w miejscu zamieszkania oraz uzyskania miejsc w domach pomocy społecznej, w szczególności w domach przeznaczonych dla kombatantów na podstawie art. 18 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Ubiegając się o miejsce w domu przeznaczonym dla kombatantów należy dodatkowo przedstawić zaświadczenie o przyznaniu uprawnień kombatanckich.

Działaczom opozycji antykomunistycznej i osobom represjonowanym z powodów politycznych przysługuje pierwszeństwo do środowiskowej opieki socjalnej w miejscu zamieszkania oraz uzyskania miejsc w domach pomocy społecznej na podstawie art. 12 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej i osobach represjonowanych z powodów politycznych.

Działaczom opozycji antykomunistycznej oraz osobom represjonowanym z powodów politycznych przysługuje możliwość zwolnienia z opłat za pobyt w domu pomocy społecznej.

Jeżeli masz pytania dotyczące uzyskania miejsca w domu opieki społecznej – chętnie Ci pomogę.

Skontaktuj się ze mną! Kliknij >>

          Edyta Konopczyńska
          radca prawny

          Tel. 571 390 721

          e-mail: radca@kancelariakonopczynska.pl

Zdjęcia: Manny Becerra, Dominik Lange