Kto decyduje o umieszczeniu osoby starszej w domu seniora? Gdy sprawność osoby starszej pogarsza się na tyle, że rodzina przestaje radzić sobie z opieką – krewni zwykle zaczynają poszukiwania ośrodka, w którym mogliby umieścić seniora. Ważny jest standard, cena, rekomendacje, odległość od miejsca zamieszkania najbliższych.
Dyskutują wszyscy w rodzinie z wyjątkiem osoby, której sprawa bezpośrednio dotyczy.
Dzisiejszym temat jest więc odpowiedź na pytanie:
Kto decyduje o umieszczeniu osoby starszej w domu seniora
Rodzina zwykle nie zdaje sobie sprawy z tego, że to właśnie senior będzie podejmował decyzję, gdzie się przeniesie i czy w ogóle chce zamieszkać w domu opieki. Starsza osoba musi wyrazić zgodę na pobyt w DPS lub prywatnym domu opieki i podpisać stosowny dokument.
Nikt z rodziny nie może podjąć takiej decyzji za seniora.
W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej lub takiej, która nie wyraża zgody na pobyt w domu opieki – decydował będzie sąd opiekuńczy.
Jakie przepisy regulują kwestię zgody na pobyt w DPS lub prywatnym domu opieki?
Ważne jest to, że sytuację taką regulują dokładnie przepisy ustawy o zdrowiu psychicznym (art. 38 i 39) oraz ustawy o pomocy społecznej (art. 54).
Art. 38. [Warunki przyjęcia do domu pomocy społecznej]
1. Osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej.
2. Przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby, o której mowa w ust. 1, bez jej zgody a za zgodą jej przedstawiciela ustawowego wymaga orzeczenia sądu opiekuńczego o przyjęciu do domu pomocy społecznej.
3. Przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie następuje za pisemną zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie.
4. Jeżeli przyjęcie do domu pomocy społecznej dotyczy osoby małoletniej powyżej 16 roku życia lub osoby pełnoletniej całkowicie ubezwłasnowolnionej, zdolnej do wyrażenia zgody, jest wymagane również uzyskanie zgody tej osoby na przyjęcie. W przypadku sprzecznych oświadczeń w sprawie przyjęcia do domu pomocy społecznej tej osoby i jej przedstawiciela ustawowego, przyjęcie do domu pomocy społecznej wymaga orzeczenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
5. Osoba, o której mowa w ust. 1, podlega okresowym badaniom stanu zdrowia psychicznego w zakresie uzasadniającym jej pobyt w domu pomocy społecznej. Badania przeprowadza się co najmniej raz na 6 miesięcy.
Art. 39. [Umieszczenie w domu pomocy społecznej pomimo braku zgody]
1. Jeżeli osoba, o której mowa w art. 38, lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody.
2. Z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, może wystąpić również kierownik szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywająca w nim osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu.
3. Jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.
Przepis art. 54 ustawy o pomocy społecznej dotyczy możliwości umieszczenie osoby niemogącej samodzielnie funkcjonować w domu pomocy społecznej (DPS), ale obowiązek uzyskania zgody seniora dotyczy również mieszkańców prywatnych domów opieki senioralnej:
Art. 54. [Przesłanki i zasady umieszczenia w domu pomocy społecznej]
1. Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
2. Osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.
2a. W przypadku gdy przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące, osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się na jej wniosek do domu pomocy społecznej tego samego typu zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, w którym przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie jest krótszy niż 3 miesiące.
3. Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest na podstawie art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego.
4. W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej, centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora.
Podsumowując przytoczone regulacje należy stwierdzić, że..
… jeżeli osoba starsza wymagająca całodobowej opieki nie wyraża zgody na pobyt w DPS lub prywatnym domu – rodzina będzie zmuszona przeprowadzić sprawę w sądzie opiekuńczym, który zdecyduje o losie seniora:
- Osobę wymagającą całodobowej opieki kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej – po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.
- Osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej.
- W przypadku braku zgody osoby chorej, ale za zgodą jej przedstawiciela ustawowego (w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej) – przyjęcie do domu opieki wymaga orzeczenia sądu opiekuńczego.
- Przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie następuje za pisemną zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę, ale po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie.
- W przypadku jeżeli osoba chora lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody.
- Jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.
- W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora.
- Jeżeli sytuacja wymaga przyspieszenia postępowania przed sądem opiekuńczym ze względu na np. stan zdrowia starszej osoby – należy o pomoc poprosić Ośrodek Pomocy Społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania seniora lub prokuratora. OPS i prokurator mogą przyłączyć się do toczącego postępowania, albo z urzędu wszcząć postępowanie.
Przeczytaj koniecznie również:
Sądy o umieszczeniu osoby starszej w domu opieki senioralnej
O tym, kto decyduje o umieszczeniu osoby starszej w domu opieki senioralnej wypowiadały się również sądy. Oto kilka ważniejszych orzeczeń:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi [II SA/Łd 15/22]
Zgodnie z wyrokiem z dnia 24.05.2023r. „to sąd opiekuńczy, który orzeka w przedmiocie umieszczenia danej osoby w domu pomocy społecznej bez jej zgody, ocenia istnienie prawnych przesłanek w tym zakresie.
Przed wydaniem stosownego postanowienia to sąd powszechny bada, czy w stosunku do osoby wymagającej skierowania do DPS zachodzą przesłanki do przymusowego umieszczenia jej w takiej placówce.
Oczywistym zatem jest, że przepisy art. 38 i art. 39 u.o.z.p. mają zastosowanie jedynie w postępowaniu sądowym poprzedzającym wydanie orzeczenia, o jakim mowa w art. 39 ust. 3 u.o.z.p.”
Sąd Najwyższy [II CSKP 117/23]
Według Postanowienia z dnia 12.04.2023r. „dyspozycja art. 39 § 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego reguluje samodzielnie sytuację osoby, która zdolna jest do wyrażenia zgody na skierowanie do domu pomocy społecznej, ale odmawia jej udzielenia, błędnie oceniając swoją sytuację życiową.
Sąd opiekuńczy może „przełamać” tę odmowę udzielenia zgody uznając, że zachodzą przesłanki wskazane w art. 38 § 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, a jednocześnie brak opieki zagraża życiu osoby, która odmawia udzielenia zgody na skierowanie jej do domu pomocy społecznej.
Wówczas to podstawę orzeczenia sądu opiekuńczego stanowi art. 39 § 1 w zw. z art. 38 § 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.”
Najczęstsze pytania i odpowiedzi
Jakie warunki trzeba spełnić, aby dostać miejsce w DPS?
W pierwszym kroku należy dokumenty, które uzasadniają wniosek o miejsce w DPS. Następnie pracownik socjalny przeprowadzi wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania seniora. Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej. W przypadku regionalnych domów pomocy społecznej decyzję wydaje marszałek województwa.
W jaki sposób klienci wybierają prywatny dom opieki dla seniora?
Prywatne domy opieki senioralnej cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Wybierając placówkę najlepszą i godną zaufania placówkę, klient w pierwszym kroku wyruszy na przeszukanie Internetu. Warto zatem poświęcić czas, aby dobrze zaplanować jak ma wyglądać strona www Twojego domu opieki, jakie umieścisz zdjęcia, jakie informacje chcesz przekazać klientom poprzez stronę. Po przeszukaniu sieci, klient wybierze zapewne kilka placówek, które go najbardziej najbardziej zainteresowały i wybierze się na spotkanie z kierownikiem danego obiektu.
Podczas wizyty klient będzie chciał przede wszystkim obejrzeć dom i jej otoczenie. Oprócz rozmowy z Tobą i pracownikami może będzie chciał porozmawiać także z mieszkańcami placówki, gdyż to ich opinie są kluczowe. Klienci chcą zweryfikować na przykład, czy wysoka cena oznacza wyższe od standardowych warunki bytu i opieki nad seniorem. Istotna jest także atmosfera panująca w placówce, czy zarówno mieszkańcy, jak i pracownicy domu wyglądają na spokojnych i zadowolonych.
Potencjalny klient będzie chciał ustalić takie szczegóły jak: ile osób mieszka w jednym pokoju, jakie jest podstawowe wyposażenie pomieszczenia, a także, czy przy każdym pokoju jest łazienka, czy dom seniora dba o zagospodarowanie czasu wolnego mieszkańców i czy wokół budynku znajduje się ogród lub teren do spacerów.
Klienta interesowała będzie nie tylko codzienna opieka oraz opieka medyczna świadczona mieszkańcom domu, ale także wyżywienie. Większość domów opieki posiada własne kuchnie, inne korzystają z cateringu. Jeśli senior cierpi na cukrzycę lub inną chorobę, która zobowiązuje do przestrzegania odpowiedniej diety – na pewno zapyta, czy obiekt korzysta z konsultacji dietetyka i jest w stanie zapewnić odpowiednie posiłki.
Podczas wizyty klient może poprosić Cię o okazanie stosowanego zezwolenia na prowadzenie placówki, jak również wzoru umowy i innych dokumentów (zobacz ten post>>) które będzie podpisywał w przypadku kiedy wybór padnie właśnie na Twój dom opieki.
Jeżeli masz problem związany z prowadzeniem swojej placówki opieki senioralnej – chętnie Ci pomogę. Skontaktuj się ze mną! Kliknij >>
Edyta Konopczyńska
radca prawny
Zdjęcie w poście pochodzi z Unsplash
***
Jak założyć dom opieki senioralnej
Jeśli planujesz założenie własnego domu opieki dla seniorów, bądź go już prowadzisz, ale masz wciąż wiele prawnych wątpliwości, czy robisz to zgodnie z przepisami – zapraszam do lektury poradnika w formie ebooka „Jak założyć dom opieki senioralnej. Podstawowe wymagania prawne”… [Czytaj więcej …]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }